▼ برنامه دوره دکتری علوم کامپیوتر
این برنامه در دو بخش «مشخصات کلی» و «سرفصل دروس» برای دوره دکتری رشته علوم کامپیوتر تدوین شده است.
▼ بخش اول: مشخصات کلی
تعریف و هدف
دوره دکتری علوم کامپیوتر به عنوان بالاترین مقطع تحصیلی دانشگاهی در رشته علوم کامپیوتر به بررسی علمی مباحث نظری و عملی محاسبات مربوط به کامپیوتر می‌پردازد. برنامه دکتری علوم کامپیوتر از دو بخش آموزشی و پژوهشی تشکیل می‌شود و هدف از آن تربیت نیروهای متخصص با مهارت‌های ویژه در زمینه‌های مختلف علوم کامپیوتر است، به گونه‌ای که دانش‌آموختگان توانایی‌های تدریس در دانشگاه‌ها و انجام تحقیق در حداقل یک زمینه تخصصی را به دست آورند.
کلیات
این دوره از زمینه‌های تخصصی متنوعی تشکیل شده است. زمینه‌های اصلی بدین قرارند:
- زبان‌های رسمی و روش‌های صوری
- محاسبات علمی
- نظریه محاسبه
- محاسبات نرم و هوش مصنوعی
- نظریه سیستم‌ها
تبصره ۱: با توجه به بروز تحولات سریع در این رشته، زمینه‌های تخصصی محدود به این ۵ مورد یادشده نیستند و بر حسب تحولات جدید و تخصص‌های موجود در دانشگاه‌های کشور، زمینه‌های تخصصی دیگری را می‌توان مطابق با ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تعریف کرد و به این مجموعه افزود.
ضرورت و اهمیت
نظر به حضور گسترده کامپیوتر در ابعاد متنوع جوامع امروزی، ضرورت و اهمیت برقراری دوره در تربیت نیروهای متخصص مورد نیاز کاملاً مشهود است.
طول دوره و شکل نظام
طول دوره دکتری علوم کامپیوتر مطابق با آیین‌نامه‌ها و ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه مربوطه تعیین می‌شود و شامل دو مرحه آموزشی و پژوهشی است.
تبصره ۲: چنانچه در زمان پذیرش دانشجو و یا پس از تعیین استاد راهنما، شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده و یا استاد رهنما کمبودهایی در پیش‌زمینه‌های تحصیلی دانشجو تشخیص دهند، دانشجو موظف است این کمبودها را با گذراندن درس‌های تعیین‌شده جبرانی بگذراند. در این صورت، زمان لازم برای گذراندن این کمبودها بنابر تشخیص شورای تحصیلات تکمیلی به طول دوره تحصیلی دانشجو اضافه می‌شود.
۴ـ۱ مرحله آموزشی
پس از پذیرش دانشجو در دوره دکتری، این مرحله با گذراندن دروس جبرانی (در صورت لزوم)، دروس اجباری و اختیاری و گذراندن امتحان جامع در حداقل یک زمینه تخصصی اصلی (شامل حداقل دو درس) و یک زمینه تخصصی فرعی (شامل حداقل یک درس) پایان می‌یابد. در مرحله انجام امتحان جامع، دانشجو باید استاد راهنما و زمینه‌های تخصصی اصلی و فرعی پژوهش را مشخص کرده باشد.
۴ـ۲ مرحله پژوهشی
این مرحله بلافاصله پس از پایان مرحله آموزشی با همراهی استاد راهنمای رساله دانشجو شروع می‌شود و شامل ارایه پیشنهاد رساله دکتری با تأیید استاد راهنما در حداکثر یک نیمسال تحصیلی پس از پایان مرحله آموزشی، ارایه پیشرفت کار سالانه و نگارش رساله دکتری است که با دفاع از رساله دکتری در برابر کمیته رساله دکتری پایان می‌یابد.
تعداد و نوع واحدهای درسی
تعداد کل واحدهای درسی دوره حداقل ۴۴ واحد با حداقل ۲۰ واحد آموزشی (با توجه به ۴ واحدی بودن دروس) و ۲۴ واحد پژوهشی به شرح زیر است.
آموزشی:
(الف) دروس جبرانی بنابر تشخیص شورای تحصیلات تکمیلی گروه یا دانشکده و یا استاد راهنما
(ب) دروس اصلی تخصصی: حداقل ۸ واحد (دو درس)
(پ) دروس فرعی تخصصی: حداقل ۴ واحد (یک درس)
(ت) دروس اختیاری: حداقل ۸ واحد (دو درس)
پژوهشی:
(ث) رساله دکتری: ۲۴ واحد
دو درس اصلی تخصصی در (ب) باید از یکی از جدول‌های دروس تخصصی و یک درس فرعی تخصصی در (پ) باید از یک جدول دروس تخصصی دیگر علوم کامپیوتر و دروس اختیاری در (ت) باید از جدول‌های تخصصی دانشکده و یا دروس دیگر دانشگاه در رشته‌های علوم یا مهندسی و با تأیید استاد راهنمای دانشجو اختیار شوند.
تبصره ۳: به منظور ایجاد تنوع آموزشی، دانشجو باید دروس آموزشی خود را با حداقل ۳ استاد مختلف گذرانده باشد.
۵ـ۱ امتحان جامع و شرایط مربوط
امتحان جامع باید مطابق با آیین‌نامه‌ها وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه در دروس مربوط به ۵ (ب) و ۵ (پ) به صورت کتبی و یا شفاهی در برابر یک کمیته گذرانده شود.
تبصره ۴: کمیته امتحان جامع می‌تواند همان کمیته رساله دکتری دانشجو باشد.
۵ـ۲ رساله دکتری و کمیته مربوط
دانشجو موظف است در مدت حداکثر شش ماه پس از گذراندن موفقیت‌آمیز امتحان جامع، کمیته رساله دکتری را تعیین و پیشنهاد رساله دکتری را به تصویب شورای تحصیلات تکمیلی گروه یا دانشکده برساند. تعداد و ترکیب اعضای کمیته مطابق با آیین‌نامه‌ها و ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه مربوط تعیین می‌شود.
دانشجو پس از تصویب پیشنهاد پژوهشی، موظف است سالانه حداقل یک گزارش پیشرفت کار تهیه و به تأیید کمیته رساله دکتری برساند. (چگونگی روند تأیید این گزارش به عهده گروه یا دانشکده مربوط است.)
۵ـ۳ تدوین رساله و شرایط دفاع
رساله دکتری پس از نگارش، و با رعایت آیین‌نامه‌ها و ضوابط وزرات علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه مربوط در برابر کمیته دفاع از رساله قابل دفاع است.
نقش و توانایی فارغ‌التحصیلان
فارغ‌التحصیلان این دوره با کسب توانایی‌های آموزشی و پژوهشی تخصصی در انجام فعالیت‌هایی سازنده و مؤثر به شرح زیر نقش دارند:
(الف) دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی ارشد از یکی از دانشگاه‌های معتبر داخلی یا خارجی در رشته‌های علوم یا مهندسی.
(ب) دریافت پذیرش رسمی از دانشگاه مجری و مطابق با آیین‌نامه‌های مربوط دانشگاه و رعایت ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
▼ بخش دوم: سرفصل دروس
دروس دوره علوم کامپیوتر در جدول‌های تخصصی در زمینه‌های
- زبان‌های رسمی و روش‌های صوری (جدول ۱)
- محاسبات علمی (جدول ۲)
- نظریه محاسبه (جدول ۳)
- محاسبات نرم و هوش مصنوعی (جدول ۴)
- نظریه سیستم‌ها (جدول ۵)
تنظیم شده‌اند.
تبصره ۵: دروس یادشده در جدول‌های ۱ تا ۵ پیشنهادی هستند و دانشگاه مجری طبق ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌تواند دروس تخصصی جدیدی به جدول‌های مربوطه اضافه کنند.
تبصره ۶: در صورت لزوم، جدول‌های تخصصی جدیدی را هم می‌توان با رعایت ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری توسط دانشگاه مجری به دوره دکتری علوم کامپیوتر دانشگاه افزود.
جدول ۱ ـ زبان‌های رسمی و روش‌های صوری
| ردیف | درس | |
| ۱ | وارسی‌گر مدل | |
| ۲ | اثبات خودکار | |
| ۳ | برنامه‌سازی منطق | |
| ۴ | معناشناسی صوری | |
| ۵ | توصیف صوری نرم‌افزار | |
| ۶ | درستی‌یابی نرم‌افزار | |
| ۷ | مباحثی در روش‌های صوری |
جدول ۲ ـ محاسبات علمی
| ردیف | درس | |
| ۱ | محاسبات ماتریسی | |
| ۲ | نرم‌افزار ریاضی پیشرفته | |
| ۳ | برنامه‌ریزی خطی عددی | |
| ۴ | بهینه‌سازی غیرخطی عددی | |
| ۵ | برنامه‌ریزی خطی پیشرفته | |
| ۶ | بهینه‌سازی غیرخطی پیشرفته | |
| ۷ | جبر خطی عددی پیشرفته | |
| ۸ | معادلات انتگرال و دیفرانسیل عددی | |
| ۹ | معادلات دیفرانسیل پاره‌ای عددی | |
| ۱۰ | تکنولوژی ماتریس‌های تنک | |
| ۱۱ | مدل‌سازی و طراحی هندسی | |
| ۱۲ | برنامه‌ریزی صحیح و شبکه | |
| ۱۳ | بهینه‌سازی ترکیبیاتی | |
| ۱۴ | الگوریتم‌های موازی برای محاسبات علمی | |
| ۱۵ | معادلات دیفرانسیل تصادفی | |
| ۱۶ | معادلات دیفرانسیل پاره‌ای تصادفی عددی | |
| ۱۷ | شبیه‌سازی | |
| ۱۸ | مباحثی در محاسبات علمی |
جدول ۳ ـ نظریه محاسبه
| ردیف | درس | |
| ۱ | نظریه بازگشت و محاسبه‌پذیری | |
| ۲ | پیچیدگی محاسبه | |
| ۳ | پیچیدگی محاسبه پبشرفته | |
| ۴ | الگوریتم‌های موازی | |
| ۵ | الگوریتم‌های تصادفی | |
| ۶ | طراحی و تحلیل الگوریتم‌ها | |
| ۷ | مبانی نظری رمزنگاری | |
| ۸ | نظریه بازی‌ها | |
| ۹ | نظریه پیشرفته گراف‌ها | |
| ۱۰ | گراف‌ها و الگوریتم‌ها | |
| ۱۱ | الگوریتم‌های تقریبی | |
| ۱۲ | هندسه محاسباتی | |
| ۱۳ | ترکیبیات | |
| ۱۴ | ترکیبیات ساختمند | |
| ۱۵ | آنالیز محاسباتی | |
| ۱۶ | مباحثی در نظریه محاسبه |
جدول ۴ ـ محاسبات نرم و سیستم‌های هوشمند
| ردیف | درس | |
| ۱ | محاسبات نرم پیشرفته | |
| ۲ | هوش مصنوعی پیشرفته | |
| ۳ | سیستم‌های خبره | |
| ۴ | تشخیص الگو | |
| ۵ | پردازش زبان‌های طبیعی | |
| ۶ | یادگیری ماشین | |
| ۷ | سیستم‌های دینامیکی گسسته | |
| ۸ | الگوریتم‌های هوشمند | |
| ۹ | هوش مصنوعی توزیع‌شده | |
| ۱۰ | نظریه سیستم‌های چندعاملی | |
| ۱۱ | داده‌کاوی | |
| ۱۲ | مباحثی در هوش مصنوعی | |
| ۱۳ | مباحثی در محاسبات نرم |
جدول ۵ ـ نظریه سیستم‌ها
| ردیف | درس | |
| ۱ | طراحی نرم‌افزار پیشرفته | |
| ۲ | سیستم عامل پیشرفته | |
| ۳ | پایگاه داده پیشرفته | |
| ۴ | سیستم‌های بلادرنگ | |
| ۵ | سیستم‌های تصمیم یار | |
| ۶ | کامپایلر پیشرفته | |
| ۷ | سیستم‌های توزیع‌شده | |
| ۸ | مباحثی در نظریه سیستم‌ها |